پلیدترین کاراکتر زن سریال‌های صداوسیما؛ کسی از الهام چرخنده خوشش نمی آید

به گزارش پلاس، الهام چرخنده شاید توانسته این پلیدی را در نگاه و اکت‌های خود به خوبی پیاده کند و همین باعث شده که چنین فرضیه‌ای بیش از پیش درباره کاراکتر زیور مطرح شود. در ادامه و به بهانه پخش مجدد سریال آوای باران از شبکه آی‌فیلم، به سراغ چند کنش منفی از این کاراکتر در سریال  می‌رویم که او را با اختلاف پلیدترین کاراکتر زن سریال‌های صداوسیمایی می‌کند. با ما همراه شوید.

زیور در «آوای باران» بیش از آنکه یک ضدقهرمان مطلق باشد، نمادی از پیچیدگی‌ها و تضادهای اخلاقی است؛ شخصیتی که نویسندگان و بازیگرش آن را در مرز خاکستریِ نزدیک به سیاه نشاندند و در عین حال اجازه ندادند تماشاگر او را به‌سادگی محکوم کند. «آوای باران» مجموعه‌ای است که با روایت دو مقطع زمانی و بحران‌های اجتماعی-خانوادگی جلو می‌رود و زیور یکی از نقش‌های محوری است که مسیر روایت را به سمت تراژدی و کنش‌های غیراخلاقی هدایت می‌کند.

از نظر عملکرد در متن درام، زیور چند کنش منفی کلیدی دارد که نه‌فقط ماهیتش را شکل می‌دهند، بلکه موتور محرکه‌ قصه و سرنوشت دیگر شخصیت‌ها هم می‌شوند. مهم‌ترینِ این کنش‌ها عبارتند از: غفلت و آزار نسبت به باران (دختر طاها)، تلاش برای مصادرهٔ مزایا و دارایی‌های خانواده با روش‌های فریب‌آمیز و مشارکت در جعل هویت برای سودجویی. روایت اپیزودیک سریال بارها به صحنه‌هایی اشاره می‌کند که نشان می‌دهد زیور و همسرش نادر در نگهداری از باران کوتاهی کرده‌اند؛ نتیجه‌اش فرار باران از خانه و ورود او به گروه‌های تکدی‌گری است؛  رخدادی که هم قصه را جلو می‌برد و هم تصویر اخلاقی زیور را تیره‌تر می‌کند.

ابعاد فریب و فرصت‌طلبی در رفتار زیور، وقتی آشکارتر می‌شود که او و نادر در صددند کودکی به نام «بیتا» را به‌عنوان باران جا بزنند تا به ثروت و موقعیت طاها نزدیک شوند؛ عملی که از هر منظر نوعی خیانتِ حساب‌شده به اعتمادِ بستگانی است که باید از حق فرزند دفاع کنند. این کنشِ جعل هویت و سوداگریِ عاطفی، زیور را از یک زن پرمصیبت به بازیگری فعال در عرصهٔ سود و منفعت بدل می‌کند. تغییری که پیامدهایش در فضای داستانی گسترده و مخرب است.

نکتهٔ کلیدی در تحلیل زیور این است که سازندگان و بازیگر در بازتعریف «منفی» بودن نقش احتیاط کرده‌اند: الهام چرخندهِ بازیگر زیور بارها گفته که زیور «نقش منفی» نیست، بلکه «عملکرد منفی» دارد؛ یعنی رفتارها و انتخاب‌هایش تحت تأثیر ریشه‌های فقر، گذشته آسیب‌دیده و ساختارهای معیوب اجتماعی قابل فهم می‌شوند، هرچند لزوماً توجیه‌کننده نیستند. این نگاه باعث شده که زیور هم قربانی خوانده شود و هم فاعل؛ ترکیبی که واکنش‌های تماشاگر را دوپاره می‌کند.

اما پرداختن سریال به زیور، انتقادات هم در پی داشت: برخی منتقدان معتقدند که سازندگان در تلاش برای «خاکستری» کردن شخصیت‌ها، در نهایت به دسته‌بندی سادهٔ سیاه و سفید بازگشته‌اند و زیور را تا حدودی کلیشه‌ای ساخته‌اند؛ یعنی از یک سو می‌خواهند همدلی بسازند و از سوی دیگر او را به‌عنوان عاملِ رویدادهای منفی نشان دهند، نتیجتاً تعلیق اخلاقی شخصیت برای بیننده گاهی دوپهلو و آزاردهنده می‌شود. این نقد به‌ویژه در بررسی‌های رسانه‌ای که به ساختار شخصیتی آثار تلویزیونی می‌پردازند مطرح شده است.

جمع‌بندی این است که زیور کارکردی فراتر از یک نقش منفی ساده دارد.  او منشوری برای نمایش تلاقیِ آسیبِ شخصی و اختیارِ اخلاقی است. کنش‌های منفی او  از آزار و غفلت نسبت به فرزند تا جعل هویت و تلاش برای استثماری‌کردن مناسبات خانوادگی  در متن سریال هم علت‌ساز و هم پیامدسازند؛ کنش‌هایی که تماشاگر را وادار می‌کنند سؤال‌هایی درباره مسئولیت فرد، ساختار اجتماعی و مرز میان قربانی و مجرم بپرسد.